Publikowanie filmów na Youtubie jest aktualnie jednym z najpopularniejszych działań twórców internetowych. Wśród nich najlepiej “klikają się” filmy pokazujące ludzi - jak choćby te ukazujące codzienne życie, vlogi podróżnicze czy wywiady. Czy jednak zastanawialiście się kiedyś, jak legalnie wykorzystać wizerunek danej osoby?
Co to jest wizerunek?
Zacznijmy od początku i przeanalizujmy prawną definicję wizerunku. Nie znajdziemy jej w przepisach, dlatego z pomocą musi przyjść nam orzecznictwo. Zgodnie z nim, wizerunek to utrwalony obraz fizyczny określonej osoby. To utrwalenie może nastąpić np. w formie zdjęcia, portretu czy właśnie materiału filmowego. Co ważne, wizerunkiem nie jest w prawnym znaczeniu tylko twarz, bo może to także być charakterystyczna sylwetka, sposób chodzenia, gestykulacja, a nawet głos (tzw. wizerunek audialny). Istotne jest, by utrwalony wizerunek był rozpoznawalny dla osób innych niż sam zainteresowany.
Czy można użyć czyjegoś wizerunku w filmie?
Artykuł 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych uzależnia wykorzystanie wizerunku od udzielenia zgody. Dlatego też, chcąc nagrać, a następnie udostępnić na Youtubie film z rozpoznawalnym wizerunkiem konkretnej osoby, konieczne będzie uzyskanie zgody. Osoba jej udzielająca musi zostać poinformowana w jakim celu jej wizerunek ma być użyty i powinna też poznać możliwie jak najwięcej szczegółów publikacji. Najbezpieczniejsze będzie pokazanie jej finalnej wersji naszego filmu, ponieważ wtedy będzie znała cały kontekst wykorzystania jej wizerunku.
Forma zgody na rozpowszechnienie wizerunku
Skoro już wiemy, że opublikowanie filmu na Youtubie z wizerunkiem innej osoby, wymagało będzie jej zgody, pora zastanowić się, jak właściwie taka zgoda powinna wyglądać. Wspomniany art. 81 nie stawia takiej zgodzie żadnych konkretnych wymogów co do formy, więc należy przyjąć, że zgoda może być udzielona w dowolnej formie. Ważne jest, by była konkretna, czyli odnosiła się do wykorzystania określonego wizerunku w określony sposób. Pamiętajcie też, że mimo, iż ustawodawca nie precyzuje formy zgody, w razie ewentualnych sporów prawnych dużo trudniej będzie udowodnić ustną zgodę, niż taką utrwaloną np. na piśmie czy nagraniu.
Uwaga na wyjątki!
Na koniec warto zwrócić uwagę na dwa istotne wyjątki, które mogą być “furtką” dla twórców internetowych publikujących na Youtubie. Oba dają możliwość wykorzystania wizerunku bez otrzymania na to zgody. Pierwszy przypadek to użycie ujęć, w których dana osoba stanowi jedynie szczegół całości, czyli np. podczas relacji z koncertu przedstawiającej ogólny widok bawiącej się widowni. Drugi to wykorzystanie wizerunku osoby powszechnie znanej w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych. Można więc uwiecznić na vlogu polityka podczas spotkania z wyborcami, ale już nie w czasie spaceru z rodziną.
Podsumowując, jeżeli chcecie zawrzeć na swoim filmie na Youtubie wizerunek innej osoby:
- musicie uzyskać od niej dobrowolną i konkretną zgodę albo
- możecie skorzystać z którychś z dwóch wyjątków przewidzianych przez prawo (wizerunek jako szczegół całości i wizerunek osoby powszechnie znanej).