Czy grafik może wykorzystać swój projekt w portfolio?

Poszukiwanie pracy czy zleceń przez grafika komputerowego opiera się przede wszystkim na zrobieniu dobrego portfolio. Takiego, które pokazuje, co dotychczas zrobiliśmy i czym możemy się pochwalić. Jak jednak wygląda aspekt prawny wykorzystania w portfolio grafik, które wykonaliśmy dla pracodawcy albo zleceniodawcy? I w którym momencie powinniśmy zadbać o taką możliwość?

Podział praw autorskich

Prawa autorskie dzielą się na dwie kategorie: autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe. Te osobiste są prawami niezbywalnymi, co oznacza, że nie można ich przenieść za pomocą umowy czy się ich zrzec (chociaż w praktyce bywa to czynione). Natomiast prawa majątkowe mogą być przenoszone w drodze pisemnej umowy.

Z powyższego wynika, że grafik nigdy nie utraci osobistych praw do swoich projektów, natomiast z prawami majątkowym sprawa nie jest już tak oczywista i zależy od rodzaju umowy oraz zapisów się w niej znajdujących.

Prawa autorskie przy umowie o pracę

W przypadku umowy o pracę domniemywa się, że autorskie prawa majątkowe przechodzą na pracodawcę z chwilą oddania projektu. Domniemanie to wynika z art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych i obejmuje projekty stworzone w wyniku wykonywania obowiązków wynikających z umowy o pracę.

Istnieje jednak możliwość, by zawrzeć w umowie odmienne postanowienie, o co warto się zatroszczyć w przypadku chęci wykorzystywania swoich prac. Co więcej, w środowisku prawniczym głoszone są też poglądy, zgodnie z którymi publikacja swojej grafiki w portfolio jedynie w celu pokazania swoich umiejętności, to realizacja autorskiego prawa osobistego. W takim przypadku niekoniecznie byłoby nawet zamieszczanie w umowie odpowiedniej klauzuli, bo przecież domniemanie z art. 12 dotyczy praw majątkowych. Należy jednak pamiętać, że to poglądy doktryny, a to, jak orzeknie w konkretnej sprawie sąd, to już inna kwestia.

Prawa autorskie przy umowach cywilnoprawnych

Przy umowie o dzieło bądź umowie zlecenia nie funkcjonuje omówione wyżej domniemanie. Jeżeli więc w kontrakcie nie ma odmiennego zapisu, grafik może dowolnie wykorzystywać swoje projekt z portfolio. By jednak jak najskuteczniej zabezpieczyć swoje interesy, warto przy negocjowaniu umowy postarać o umieszczenie w niej klauzuli, która wprost pozwoli nam na pochwalenie się pracami w przyszłości.