Wiele panien młodych spędza długie wieczory na przeglądaniu w Internecie zdjęć sukni ślubnych. Największą kopalnią inspiracji jest oczywiście Pinterest. Jednak gdy już znajdziemy wymarzoną suknię na Pintereście, zazwyczaj ciężko będzie nam kupić właśnie ten model, który widnieje na zdjęciu. Co więc robimy? Drukujemy albo zapisujemy w telefonie i idziemy ze zdjęciem do salonu sukien ślubnych, w którym następnie prosimy o uszycie takiej sukienki na zamówienie. Jak się mają do tego prawa osoby, która jest pierwotnym autorem projektu? Poniżej zastanowimy się właśnie nad tym, czy szyjąc, sprzedając albo kupując taką suknię, naruszamy czyjeś prawa autorskie.
Czy suknia ślubna to utwór?
By projekt sukni ślubnej był objęty prawami autorskimi, musi on spełniać kryteria przewidziane dla utworu. Definicja utworu znajduje się w art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych i brzmi:
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
Wobec powyższego suknia ślubna, która nosi w sobie pierwiastek indywidualizmu i ma twórczy charakter, będzie znajdowała się pod ochroną prawa autorskiego. W praktyce większość sukni spełnia te przesłanki, szczególnie, że są to często egzemplarze robione na specjalne zamówienie klientek. Prawa autorskie do takiego utworu przysługują konkretnemu projektantowi albo marce.
Utwór inspirowany a utwór zależny
Wykorzystanie zdjęcia cudzej sukni ślubnej do zrobienia własnego modelu może zostać zakwalifikowane jako stworzenie:
1. Utworu będącego inspiracją
2. Utworu zależnego
W pierwszym przypadku suknia ślubna jest jedynie luźno zainspirowana oryginalnym projektem i na jej wykonanie czy sprzedaż nie jest potrzebna zgoda autora oryginału.
Natomiast utworem zależnym, zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest:
Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego
Związek pomiędzy utworem pierwotnym (w tym przypadku suknią z Pinteresta) a utworem zależnym jest bardziej ścisły niż w przypadku utworu inspirowanego. Nie jest to kopia jeden do jednego, ale zmianie w stosunku do oryginalnego projektu, ulegają tylko pojedyncze detale, a stopień podobieństwa jest duży. Co to oznacza dla osoby chcącej wykonać utwór zależny i sprzedać go klientce? Powinna ona uzyskać zgodę na korzystanie i rozporządzanie projektem od twórcy oryginalnej sukni. W praktyce jest to bardzo rzadko czynione, co nie oznacza jednak, że to postępowanie zgodne z prawem.
Klientki mogą spać spokojnie
Istnieje jednak pozytywny aspekt omawianej sytuacji - jako klientki nie jesteśmy osobami odpowiedzialnymi za naruszenia praw autorskich innych twórców. To osoba, u której kupujemy suknię, czerpie z tego korzyści finansowej i to ona, ewentualnie, może zostać pozwana.